نکته نگار

آگاهی قبطیان دوره حضرت موسی (ع) از عذاب الهی اقوام سرکش
قرآن کریم در نقل رویارویی حضرت موسی(ع) و فراعنه و تصمیم فرعون برای قتل ایشان و مردان بنی اسرائیل , سخنان مومن آل فرعون در دفاع از حضرت موسی (ع) را انعکاس داده است . مومن آل فرعون فردی از خاندان حاکم بر مصر بود که پس از دعوت حضرت موسی (ع) به او ایمان آورد ولی ایمان خود را پنهان می کرد . گفتنی است فرعون در یکی از جلسات حکومتی که موسی (ع) نیز حضور داشت , رو به شخصیتهای حاضر در جلسه کرد و گفت اجازه بدهید موسی را به قتل برسانم تا  دین و کشور از گزند او در امان بماند . در این هنگام بود که مومن آل فرعون بپا خاست و با اقامه برهان و دلیل آنان را از این کار برحذر داشت و بدین وسیله ایمان خود را نیز فاش ساخت . مضمون سخنان وی - که در آیات بیست و هشت تا چهل و پنج سوره غافر آمده – حاوی نکات تاریخی گوناگونی  نسبت به فراعنه و اطلاعات آنان از اقوام عذاب شده پیش از خودشان است . ما در ذیل به چند نکته تاریخی قابل استفاده از این آیات پرداخته ایم  ؛ 
نکته اول در آیات سی و سی و یک سوره غافر آمده است :
 وَ قَالَ الَّذِى ءَامَنَ یَاقَوْمِ إِنىّ‏ِ أَخَافُ عَلَیْکُم مِّثْلَ یَوْمِ الْأَحْزَابِ. مِثْلَ دَأْبِ قَوْمِ نُوحٍ وَ عَادٍ وَ ثَمُودَ وَ الَّذِینَ مِن بَعْدِهِمْ  وَ مَا اللَّهُ یُرِیدُ ظُلْمًا لِّلْعِبَادِ.
ترجمه
آن مرد باایمان گفت: «اى قوم من! من بر شما از روزى همانند روز (عذاب) اقوام پیشین بیمناکم! و از عادتى همچون عادت قوم نوح و عاد و ثمود و کسانى که بعد از آنان بودند (از شرک و کفر و طغیان) مى‏ترسم و خداوند ظلم و ستمى بر بندگانش نمى‏خواهد.
از این که «مومن آل فرعون به فراعنه و قبطیان هشدار می دهد که از سرنوشت اقوام سرکش پیش از خودشان عبرت بگیرند»  بر می آید آنان از سرگذشت اقوام پیشین خود , چون قوم نوح , قوم عاد  و ثمود آگاهی داشته اند . این آگاهی می تواند به دلیل نزدیکی آنان به آن دوران باشد چنان که می تواند ناشی از اطلاع رسانی خاندان بنی اسرائیل به ویژه حضرت یوسف باشد . به هر روی می توان گفت آنان به عنوان قوم متمدن آن روزگار دارای علم تاریخ  بودند .
- برداشت دیگری که می توان  از این سخن مومن آل فرعون داشت , تقدم زمانی قوم نوح سپس قوم عاد و سپس قوم ثمود و سپس برخی دیگر از اقوام عذاب شده و سپس دوران فراعنه است .
- برداشت دیگر نزدیکی سرزمینی محل زندگی اقوام نوح , عاد و ثمود به سرزمین مصر است به گونه ای که امکان اطلاع از سرنوشت آنان برای مصریان فراهم بوده است .
نکته تاریخی دیگر از سخنان مومن آل فرعون , در آیه سی و چهار سوره غافر آمده است :
وَ لَقَدْ جَاءَکُمْ یُوسُفُ مِن قَبْلُ بِالْبَیِّنَاتِ فَمَا زِلْتُمْ فىِ شَکٍ‏ّ مِّمَّا جَاءَکُم بِهِ  حَتىَّ إِذَا هَلَکَ قُلْتُمْ لَن یَبْعَثَ اللَّهُ مِن بَعْدِهِ رَسُولًا  کَذَالِکَ یُضِلُّ اللَّهُ مَنْ هُوَ مُسْرِفٌ مُّرْتَابٌ.
ترجمه
پیش از این یوسف دلایل روشن براى شما آورد، ولى شما هم چنان در آنچه او براى شما آورده بود تردید داشتید تا زمانى که از دنیا رفت، گفتید: هرگز خداوند بعد از او پیامبرى مبعوث نخواهد کرد! این گونه خداوند هر اسرافکار تردیدکننده‏اى را گمراه مى‏سازد!
- با موقعیت به وجود آمده برای حضرت یوسف شاید برخی گمان کنند که وی از سوی جامعه قبطیان و طبقه حاکم نیز به عنوان پیامبر پذیرفته شده است اما از این سخن مومن آل فرعون در دوران حضرت موسی , روشن می گردد که آنان پیوسته در باره نبوت او در تردید بودند و هرگز مومن واقعی نبوده اند .
- نکته جالب دیگر آنکه ,  آنان پس از مرگ حضرت یوسف (ع) گفتند , پس از یوسف , هرگز پیامبری به رسالت مبعوث نخواهد شد. معلوم نیست هدف آنان از طرح این موضوع چه بوده است شاید شگردی بوده برای تبعیت نکردن از انبیاء دیگری که جایگزین یوسف نبی بوده اند .ای چه بسا همین مسئله باعث بازگشت قبطیان به بت پرستی و به اسارت گرفتن بنی اسرائیل شده است .